حکومت های اسلامی، آن دسته از حکومت هایی هستند که توسط مسلمانان در مناطق مختلف جهان، به وجود آمده و اقدام به حکومترانی بر مسلمانان و غیرمسلمانان آن مناطق می نموده اند. این مناطق اغلباً مکان هایی بوده اند که در قرون اولیه اسلامی توسط جنگجویان مسلمان فتح می شده و مردمان آنجا به مرور مسلمان می گشتند. اما مردمان برخی از این مناطق نیز، پیش از آنکه سرزمین های آنان توسط جنگجویان مسلمان فتح شوند، توسط بازرگانان و مبلغان و روحانیون، به دین اسلام در می آمدند. این مناطق و حکومت های آنان را می توان به چند ناحیه تقسیم کرد: ایران، میانه و ماوراءالنهر، شبه قاره هند، شامات، مصر و آناتولی، شمال آفریقا و آندلس.
فهرست حکومت های اسلامی در ایران
فهرست حکومت های اسلامی در آسیای میانه و ماوراءالنهر
حکومت های اسلامی در آسیای میانه و ماوراءالنهر
| نام حکومت | مدت زمان حکومت (میلادی) | مدت زمان حکومت (قمری) | بنیان گذار | پایتخت | محدوده حکومت
|
| آل افراسیاب یا قراخانیان | 840-1211 | 225 - 607 ه.ق | ـــــــــ | کاشغر |
|
| آل فریغون | 892-1010 | 279 - 401 ه.ق | ـــــــــ | جوزجان | ـــــــــــــــ
|
| قراختاییان | 1124-1218 | 517 - 614 ه.ق | ـــــــــ | بلاسغون |
|
| شیبانیان | 1500-1599 | 906 - 1005 ه.ق | شیبک خان ازبک | سمرقند |
|
| خانات خیوه | 1515-1920 | 921 - 1338 ه.ق | ایلبارس اول | شهر خیوه (در ازبکستان) |
|
| پادشاهی مستقل دروازه | 1526-1878 | 932 - 1295 ه.ق | اسکندر بیگ فرزند میرزا سبحان قلی خان | قلعه خمب | ـــــــــــــــ
|
| جانیان یا اشترخانیان | 1598-1758 | 1007 - 1199 ه.ق | باقی محمدخان | بخارا | ـــــــــــــــ
|
| خانات خوقند | 1709-1876 | 1120 - 1293 ه.ق | شاهرخ بای | خوقند |
|
| خانات بخارا | 1785-1924 | 1199 - 1342 ه.ق | باقی محمدخان | بخارا |
|
فهرست حکومت های اسلامی در شبه قاره هند
حکومت های اسلامی در شبه قاره هند
| نام حکومت | مدت زمان حکومت (میلادی) | مدت زمان حکومت (قمری) | بنیان گذار | پایتخت | محدوده حکومت
|
| ممالیک دهلی یا غلامشاهیان | 1206-1290 | 602 - 686 ه.ق | قطب الدین آیبک | دهلی |
|
| خلجیان | 1290-1320 | 686-720 ه.ق | جلال الدین فیروز خلجی | دهلی |
|
| تغلقیان | 1320-1414 | 720-814 ه.ق | غیاث الدین تغلق | دهلی |
|
| سادات | 1414–1451 | 817-852 ه.ق | خضرخان | دهلی |
|
| لودیان | 1451-1526 | 852-932 ه.ق | بهلول لودی | دهلی |
|
| بهمنیان دکن | 1347-1527 | 747-933 ه.ق | علاءالدین حسن بهمن شاه | گلبرگه و بیدر |
|
| نظام شاهیان | 1490–1636 | 896-1007 ه.ق | احمد نظام شاه | احمدنگر |
|
| عادل شاهیان | 1490-1686 | 896-1096 ه.ق | یوسف عادل شاه ساوی | بیجاپور | ــــــــــــــــ
|
| قطب شاهیان | 1518-1687 | 918 - 1098 ه.ق | سلطان قلی قطب شاه | گلکنده و حیدرآباد |
|
| بریدشاهیان | 1491-1619 | 897-1028 ه.ق | برید | بیدر | ـــــــــــــــــــ
|
| سلاطین بنگال | 1352-1576 | 752-983 ه.ق | ــــــــــــــ | لکهنوتی، پاندوا |
|
| شاه میریان | 1339-1561 | 740-969 ه.ق | شمس الدین شاه | کشمیر(سرینگر) | ــــــــــــــ
|
| بابریان یا گورکانیان | 1526-1858 | 746-1275 ه.ق | بابر | دهلی و آگرا | |
|
حکومت های اسلامی در جزیره، شامات، مصر و آناتولی
حکومت های اسلامی در مصر، شامات و آناتولی
| نام حکومت | مدت زمان حکومت (میلادی) | مدت زمان حکومت (قمری) | بنیان گذار | پایتخت | محدوده حکومت
|
| طولونیان | 868–905 | 255 - 293 ه.ق | احمد بن طولون | فسطاط |
|
| حمدانیان | 905–1002 | 293-394 ه.ق | عبدالله بن حمدان | موصل و حلب |
|
| اخشیدیان | 935–969 | 324-358 ه.ق | محمد بن طغج اخشید | فسطاط |
|
| فاطمیان | 909–1171 | 297-567 ه.ق | عبیدالله مهدی | مهدیه و قاهره |
|
| نمیریان | 990–1081 | 380-473 ه.ق | ـــــــــ | حرّان | ـــــــــــــــــ
|
| مروانیان | 990–1085 | 380-469 ه.ق | باذکرد | دیاربرکر |
|
| عقیلیان | ــــــ | سده چهارم | ـــــــــ | موصل |
|
| مرداسیان | 1024-1080 | 414- 472 ه.ق | صلیح بن مرداس | حران |
|
| سلجوقیان روم | 1077–1308 | 470-707 ه.ق | قتلمش | ایزنیک، قونیه و سواس |
|
| آل ارتق | 1101-1409 | 494-811 ه.ق | سعید بن ارتق | حصن کیفا و دیاربکر |
|
| زنگیان | 1127–1250 | 521-647 ه.ق | عمادالدین زنگی | موصل و حلب |
|
| ایوبیان | 1171–1260 | 566-658 ه.ق | صلاح الدین ایوبی | قاهره | |
|
| ممالیک بحری | 1250-1380 | 648-783 ه.ق | شجرالدر | قاهره | |
|
| ممالیک برجی | 1382-1517 | 789-922 ه.ق | ظاهر سیف‌الدین برقوق | قاهره | |
|
| عثمانیان | 1299-1923 | 698-1341 ه.ق | عثمان بن أرطغل | سوگوت، بورسا، ادرنه و استانبول | |
|
حکومت های اسلامی در شمال آفریقا و جنوب اسپانیا
حکومت های اسلامی در شمال آفریقا و اندلس
| نام حکومت | مدت زمان حکومت (میلادی) | مدت زمان حکومت (قمری) | بنیان گذار | پایتخت | محدوده حکومت
|
| امویان اندلس | 756-929 | 138-316 ه.ق | عبدالرحمن داخل | قرطبه | ــــــــــــ
|
| رستمیان | 767-909 | 149-296 ه.ق | عبدالرحمن بن رستم | تیارت(شهری در الجزایر) |
|
| ادریسیان | 788-985 | 171-374 ه.ق | ادریس بن عبدالله | ولیلی،فاس و هجرالناصر |
|
| اغلبیان | 800–909 | 183-358 ه.ق | ابراهیم بن اغلب | قیروان(شهری در تونس) |
|
| خلافت قرطبه | 929-1031 | 316-422 ه.ق | عبدالرحمن سوم | قرطبه |
|
| مرابطون | 1040-1147 | 431-541 ه.ق | ابوبکر بن عمر | اغمات، فاس و مراکش |
|
| موحدون | 1121-1269 | 514-667ه.ق | عبدالمؤمن بن علی الکومی | تینمل و مراکش |
|
| حفصیان | 1229-1574 | 626-981ه.ق | ابوزکریا یحیی | بجایه و قسنطینه |
|
| مرینیان | 1244-1465 | 592-869ه.ق | ابومحمد عبدالحق اول | فاس |
|
| بنی نصر | 1238-1492 | 635-897ه.ق | محمد بن نصر اول | گرانادا |
|
| وطاسیان | 1472-1554 | 831-956ه.ق | محمداول وطاسی (الشیخ) | فاس |
|
| علویان مراکش | 1631- تا به امروز | 1040 - تا به امروز | رشید بن علی شریف | رباط |
|
منابع
- تاریخ جوامع اسلامی از آغاز تا قرن هجدهم، ایرا ام لاپیدوس، ترجمه محمود رمضان زاده، انتشارات آستان قدس رضوی، 1376.
